شادی خانوادگی زیر درختان شاتوت

خاصیت تابستان، غافلگیری است. یک روز آفتابش سرخ می‌تابد، روز دیگر ترحم بیشتری در تابش به خرج می‌دهد، اما آنطور که دارد تهران را زیر ذره‌بین سرخ می‌کند، زورش به روستاهای سرسبز اطراف پایتخت نمی‌رسد. یک قدم بالاتر از تهران آفتاب در روستای سولقان زیر برگ‌های پهن درختان، کیش و مات شده است.

اینجا قلمرو درختان شاه‌توت است؛ میوه‌های سرخ‌رنگی که سالیان سال است بر سولقان حکمرانی می‌کنند. این مدار بلند مارپیچ که ماشین‌ها را ردیف به صف کرده منتهایش شاه‌توت‌های آبدار و شیرین است. سولقان امسال برای نخستین‌بار جشنواره شاه‌توت برگزار کرد؛ جشن خوشمزه‌ای که لبخند و نشاط به روی چهره مهمانان نشاند. مهمانانی که بیشترشان پایتخت‌نشین‌هایی بودند که برای ساعتی از ترافیک شهر رها شده و با خانواده راهی سولقان شده بودند.

دهستان سولقان را می‌توان در ارتفاعات شمال غرب تهران یافت، در مسیر امامزاده داوود(ع)؛ جایی در میان تپه‌ها که توسط ماشین آلات راهسازی تسخیر شده. هر‌چند احداث یک آزادراه آرامشش را برهم زده، اما هنوز می‌توان سراغی از طبیعت دنج و بکر آن گرفت. محلی‌ها می‌گویند آخر هفته‌ها و روزهای تعطیل جاده باریک و مارپیچ روستا یکطرفه می‌شود. درست مثل جاده چالوس و هراز پاتوق برخی از پایتخت‌نشینان اینجاست. این روزها که درختان شاه توت به بار نشسته، سولقان پررفت‌وآمدتر هم شده، مسافران، هم به هوای شاه‌توت می‌آیند و هم به خاطر هوای لطیف و خنک سولقان.

پنجشنبه‌ است و چیزی نمانده به ٦ بعد از ظهر. کم‌کم آدم‌ها ازنشستن زیر سایه درختان و نشستن لب نهرهای در مسیر دل می‌کنند. شاه‌توت‌ها در انتظارشانند. در مسیر سولقان این ساعت کسی نیست که نداند ساعت ٦ بعد ازظهر در انتهای این جاده چه خبر است. همه هدفدار زده‌اند به دل جاده. مقصد سولقان و جشن شاه توت است که آخر این هفته در روزهای پنجشنبه و جمعه برگزار شده است.

برخی پایتخت‌نشینان جشن را به جای بعد از ظهر از صبح پنجشنبه آغاز کرده‌اند. این جشن بهانه‌ای شده برای دورهمی خانواده‌ها. زیر سایه درختی پناه گرفته و ناهار را در خنکای ارتفاعات سولقان نوش جان کرده‌اند. خانواده داورپناه حتی یک قدم جلوتر هستند. آنها جشن تولد یکی از اعضای خانواده را همین جا برگزار کرده‌اند. پدر خانواده می‌گوید: لب نهر و درختان بهتر از آپارتمان نیست!؟ بچه‌ها کلی هیاهو کردند و انرژی‌شان تخلیه شد.

حالا اگر در آپارتمان این جشن برگزار می‌شد، باید کلی مراعات همسایه‌ها را می‌کردیم. اینجا واقعا چسبید و خوش گذشت. خانواده داور‌پناه از منطقه 3تهران آمده است. مثل بقیه، هدف‌شان جشن شاه توت است اما تا به حال سولقان را ندیده‌اند و این نخستین باری است که به اینجا می‌آیند. قلب این دهستان پرتپش است. اهالی در تکاپویند.

از ابتدای روستا آنها با یک نظر مهمانان خود را شناسایی می‌کنند. هدایت و راهنمایی مهمانان به سمت جشنواره از اول دهستان توسط برگزارکنند‌گان برنامه و اهالی مهمان‌نواز در حال انجام است. سطل‌های شاه‌توت و سبدهای گیلاس و آلبالو روی شانه‌های اهالی به سمت محل برگزاری جشن روان است؛ دسترنج سرخ و سیاهی که در میان جمعیت، باغداران زحمتکش مفتخرانه روی دوش حمل می‌کنند.

جشن آنجایی که باید باشد نیست. مثلا در دل یک باغ شاه توت. اما روی بام سولقان برپا شده؛ نقطه مرتفعی که می‌توان دهستان و باغاتش را دید زد. این جشن، جشنواره هزار غرفه هم نیست. آنطوری است که باید باشد؛ ساده، جمع‌‌وجور، بی‌ریا و البته محلی و مهمانواز. سرجمع نزدیک به ٢٠ غرفه در آن دایر است.

خیلی از آنها غرفه‌های صنایع‌دستی و نان و شیرینی محلی سولقان است و چند غرفه مخصوص شاه توت است. آنقدر جمعیت آمده و سطل، سطل شاه‌توت می‌برد که احساس می‌شود جشن آغاز نشده شاه‌توت‌ها تمام شود. اما سولقان همه را غافلگیر کرد؛ غرفه‌ها قطره‌ای است که گویی به اقیانوسی وصل است. از هر خانه‌ای سطل‌های شاه‌توت جاری می‌شود و به جشنواره می‌ریزد.

شاه توت‌های سولقان محصولی است هزارچشم. چشمانی سیاه، گرد و شفاف. مجموعه مدهوش‌کننده این چشمان گرد سیاه‌رنگ، یک شاه توت سولقانی را می‌سازد؛ میوه‌ای که در تاریکی خیره‌کننده‌ای به شفافی آب می‌درخشد. شربت خنک شاه توت حال همه مهمانان را جا آورده، آفتاب تابستان که هرگز نتوانست اینجا مات و داغ آنطور که در شهرتهران می‌تابید، بتابد، پشت غرفه‌های شاه توت پنهان می‌شود و نسیم خنکی می‌ساید به چهره پر‌هیجان مهمانان.

هوا بوی نم باغچه گرفته؛ شمیمی که از باغ‌های شاه توت وزیدن گرفته و شامه‌ها را نوازش می‌کند. در کنار سولقانی‌ها مهمانان از تهران، کرج، ورامین، قزوین و حتی فیروزکوه آمده‌اند. موسیقی و لباس‌های رنگارنگ محلی بخش‌هایی از این جشن است که اغلب مردم معتقدند در ایجاد یک فضای شاد بسیار کمک کرده است.

خانم میرانی به همراه خانواده‌اش از کرج آمده. خانواده میرانی خیلی اتفاقی در جریان برگزاری این جشن قرار می‌گیرد اما به هرحال به قول خودشان قسمت شده به این مراسم بیایند. او می‌گوید: فرقی نمی‌کند کجا و جشن برای چه باشد. هر جا که جمع شادی وجود داشته باشد آدم خودبه‌خود سرحال می‌آید. هر چه این فضاها بیشتر ایجاد شود نشاط مردم بیشتر می‌شود. او می‌گوید بهتر است این روزها که مردم با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند، جشن‌های مختلفی در شهرها برگزار شود تا خانواده‌ها دور هم جمع شوند. به گفته او البته باید اطلاع‌رسانی‌ها هم بیشتر شود.

2سطل بزرگ و پر از شاه‌توت‌های چشم درشت از دستانش آویزان است. این مشخصات یک پدر جوان است که به همراه خانواده‌اش از جنوب تهران آمده به سولقان. او در مود نشاط حرف تازه‌ای دارد؛ وقتی مردم در مکان‌های نشاط‌آفرین با هم ارتباط برقرار کنند، این حس خوب ملکه ذهن‌شان می‌شود؛ مثلا من الان نسبت به سولقان و اهالی‌اش بعد از این جشن حس مثبت‌تر و ماندگارتری پیدا کردم.

اینجور مراسم‌ها نه‌تنها شادی و نشاط را افزایش می‌دهد که به‌نظرم تنش بین مردم را کمتر می‌کند. سولقانی‌ها حس مشابهی دارند. خانم صبری یکی از اهالی سولقان حاضر در جشن شاه‌توت می‌گوید: این فضاها علاوه بر شادی، فضای آشتی و دوستی است. آشتی و دوستی بین مردم روستا و شهر. بین مسئولانی که به این مراسم می‌آیند و مردم. چه اشکال دارد ما در یک مراسم شاد و خودمانی مسئولان شهر را ملاقات کنیم و رودررو و بدون هیچ‌گونه تشریفاتی حرف بزنیم. به‌نظرم اینها باعث می‌شود مردم حس راحتی و آرامش را تجربه کنند.

آقای حمیدی هم سولقانی است. او به گذشته اشاره می‌کند؛ به روزهایی که در هر روستا هنگام برداشت محصول جشن برپا می‌شد: به‌نظرم باید ریشه افسردگی امروز را در ترک برخی عادت‌های گذشته جست‌وجو کنیم. کمرنگ شدن جشن‌ها و بهانه‌های شادی، مردم را افسرده کرده است. باید بیشتر جشن برگزار کنیم و به هر بهانه‌ای دنبال نشاط باشیم.

یکی از خانم‌های حاضر در جشن هم می‌گوید؛ باور کنید شاه‌توت بهانه است. این محصول را می‌توان کنار اتوبان‌های تهران هم تهیه کرد، اما مردم آمده‌اند برای شادی. برای گوش دادن به موسیقی شاد و سرخوش شدن در جمعی که نشاط بین‌شان است. آمده‌اند حال و هوایی تازه کنند. ببینید کی فکر می‌‌‌کرد اینجا اینقدر شلوغ شود.

• ظرفیت‌های جدید برای تفریح شهروندان

اولین جشنواره شاه‌توت و محصولات محلی دهستان سولقان با حضور عیسی‌فرهادی، فرماندار شهرستان‌تهران، علی‌نوذرپور شهردار منطقه ۲۲ تهران، ابراهیم عسگری دهیار دهستان سولقان و حضور پر‌شور مردم شامگاه پنجشنبه ۲۸ تیرماه در روستای سولقان برگزار شد.

در ابتدای این مراسم دهیار دهستان سولقان گفت: هدف ما از آن تقویت مشاغل خانگی با استفاده از برندکردن محصولات محلی و همینطور حذف واسطه‌گری بود و امیدواریم با چنین رویدادهایی بتوانیم در آینده نزدیک به این هدف دست پیدا کنیم. با تعامل شهرداری قصد داریم همه خانم‌های خانه‌دار را که در تهیه محصولات خانگی تبحر دارند، دست به‌کار کنیم.

همچنین در ادامه علی‌نوذرپور، شهردار منطقه ۲۲ تهران گفت: براساس جلسات هماهنگی که برگزار کردیم، قرار بر این شده است با استفاده از ظرفیت‌های مناطق مختلف تهران‌ بستری فراهم کنیم تا شهروندان تهرانی برای تفریح تنها به مناطق ۱ و ۲ تهران نرفته و مناطق دیگر ازجمله همین روستای سولقان را نیز در لیست انتخاب‌های خود قرار دهند.

بین مردم شهر و روستا از قدیم تفاوت‌هایی وجود داشته که چنین جشنواره‌هایی سبب آشنایی هرچه بیشتر این دو مجموعه زیستی با هم شده و بین شهروندان و روستاییان دوستی، همبستگی و اعتماد را ایجاد می‌کند. همچنین به این وسیله علاوه بر اینکه مردم شهر با آداب، فرهنگ و رسوم روستاییان آشنا می‌شوند، حضور آنها سبب توسعه تجارت‌های کوچک در گردشگری روستایی می‌شود.